برند کوکاکولا طی سالیان اخیر همواره جزو برترین برند    ‎‌های تجاری در جهان مشغول فعالیت است. شرکتی که در حوزه نوشیدنی در سراسر دنیا نامی شناخته شده به حساب می‌آید. این شرکت در سال 1892 توسط فردی به نام آسا کندلر (Asa Candler  ) تاسیس شد. امروزه در بیش از 200 کشور دنیا چیزی نزدیک به 1.7 میلیارد عدد از این نوشابه مصرف می­‌شود. دفتر مرکزی این شرکت در شهر آتلانتا ایالات متحده واقع شده و مدیر فعلی این شرکت فردی با نام موهات کنت (Muhat Kent) است. در حال حاضر بیش از 500 برند تجاری در دنیا تحت نظارت کوکاکولا فعالیت می­‌کنند. برندهایی مانند فانتا (Fanta) و اسپرایت (Sprite) از محصولات دیگر این شرکت به شمار می­‌روند.این شرکت بر اساس مقتضیات جغرافیایی و فرهنگی با ایجاد برندهای جدید جای پای خود در کشورهای مختلف را باز کرده است و حتی در حوزه نوشیدنی‌های غیرگازدار نیز با معرفی برندهایی مانند مینت مید(Minute Maid) ، پاورید(Powerade)، چای طعم دار نستی (Nestea) حضور پر رنگی در این کشورها دارد.

لوگوی کوکاکولا

امروزه کوکاکولا تنها یک نام تجاری نبوده بلکه با ریشه داشتن در فرهنگ ایالات متحده به عنوان یک نماد آمریکایی شناخته ­شده و حتی واژه Coca-colanization نیز بیانگر همین مساله است.

بحث پیرامون کوکاکولا به اندازه تاریخ پیدایش آن گیج کننده و قدیمی است. کوکاکولا همواره با بحث‌های اقتصادی همراه بوده و توسط اقتصاددانان و روزنامه‌نگاران در اخبار و مقالات مورد هدف قرار گرفته است. این شرکت اگرچه به ظاهر جزو برترین برند‎‌های تجاری در دنیا شناخته می­‌شود اما در پشت پرده مسائل تکان دهنده دیگری وجود دارد که از سال 2000 به بعد، هجمه انتقادات در خصوص محصولات و فعالیت‌های این شرکت بوجود آمد.

کشتار در کلمبیا

شرکت پانامکو (Panamco) در کشور کلمبیا بزرگ‌ترین تولید کننده کوکاکولا در آمریکای لاتین به شمار می­‌رود.در سال 1990، هشت کارگر این کارخانه کوکاکولا توسط شبه‌نظامیان کلمبیایی به قتل رسیدند. به ادعای آن عده از اعضای اتحادیه (سینال ترینال) که جان سالم به در بردند، شبه‌نظامیان را کوکاکولا اجیر کرده بود. اتهامات مبنی بر نقش داشتن مدیران شرکت در این حادثه از آنجا قوت گرفت که بر اساس گزارشات امکان دسترسی شبه‌نظامیان به کارخانه کوکاکولا بدون اطلاع و اخذ تایید از شرکت غیرممکن بود. در 1996، ایسیدرو هیل در کارخانه کوکاکولا در «کاریپا» به قتل رسید. در 2002، آدولفو مونیرو نیز کشته شد. هیل و مونیرو هر دو عضو اتحادیه صنفی (سینال ترینال) بودند. همکاران سابق ایسیدرو هیل اکنون مخفی زندگی می‌کنند. ماجرای «کاریپا» با مرگ ایسیدرو هیل تمام نشد. همان شب، دفتر اتحادیه را به آتش کشیدند و رئیس اتحادیه را مجبور به ملاقات با "کالیچه" (یکی از فرمانده‌های شبه‌نظامیان کلمبیا) کردند و پس از تهدید کالیچه مبنی بر کشتار اعضای اتحادیه، همه اعضا به سرعت برای حفظ جان‌شان استعفا دادند و بدین شکل اتحادیه برچیده شد!

کارلوس کاستانو رهبر وقت گروه شبه‌نظامیان راستگرای افراطی موسوم به (گروه متحد دفاع از خود) در آن ایام در کلمبیا بود. گروه مزبور حدود 12 هزار چریک مسلح دارد و نامش در آمریکا در فهرست سازمان‌های تروریسی به ثبت رسیده است. این گروه برنامه قتل اعضای اتحادیه را اجرا می‌کرد. اقتدار گروه‌های شبه‌نظامی باعث شده تا اجرای عدالت در کلمبیا تقریبا غیرممکن شود. این یکی از دلایلی است که اتحادیه انگشت اتهام را به سوی کوکاکولا نشانه رفته است. کمپانی مزبور را می‌توان در خارج از کشور دادگاهی کرد، ولی محاکمه شبه‌نظامیان فقط در چهارچوب اختیارات محاکم داخلی است. در نهایت اتحادیه (سینال ترینال) در دادگاه میامی علیه کوکاکولا طرح دعوی کرد. کمپانی به اجیر کردن و یا تحریک شبه‌نظامیان به قتل، شکنجه، بازداشت غیرقانونی و سرکوب اعضای این اتحادیه به طریق گوناگون متهم شد. قاضی "خوزه یی مارتینز" در سال 2001 مسئول رسیدگی به پرونده شکایت شد. قاضی مارتینز که معروف به جانبداری از مؤسسات بزرگ بود، همزمان دارای سابقه مشاوره و دفاع از این مؤسسات را داشت. او در آن زمان همچنین گزارشگر رادیویی باشگاه ورزشی (میامی هاریکینز) را به عهده داشت که از حمایت مالی پر و پا قرص کوکاکولا برخوردار بود. مارتینز کمپانی کوکاکولا را از اتهامات وارده مبرا دانست.

اتهامات کوکاکولا در کشورهای دیگر

نمونه مشابه این جنایت نیز در 1970 در گواتمالا اتفاق افتاد که در جریان آن تعدادی از اعضاء حزب کارگری شرکت کوکاکولا در گواتمالا به طرز مشکوکی به قتل رسیده بودند. اعتراضات به کوکاکولا در آمریکای جنوبی به حدی رسید که به این شرکت لقب کولای قاتل (killercoke) داده شد.

کوکاکولا در آمریکای جنوبی به کولای قاتل معروف است

کوکاکولا در هند نیز سخت مورد مؤاخذه قرار گرفته است. کارخانه کوکاکولا در هند به علت مصرف بی‌رویه آب و آلوده ساختن منابع کمیاب این ماده حیاتی به حکم دادگاه تعطیل شد اما شرکت کوکاکولا از اجرای حکم طفره می‌رفت.

کوکاکولا در هند به علت مصرف بی‌رویه آب و آلوده ساختن آن محکوم شد

در ترکیه نیز کارگران را از حق تشکیل اتحادیه محروم کردند. کارخانه کوکاکولا از استخدام اعضای اتحادیه‌ها معذور است.

وعده سر خرمن کوکاکولا

کوکاکولا وعده‌ای مبنی بر انجام تحقیقات مستقل در خصوص قتل‌ها و موارد نقض مقررات زیست محیطی داد اما ایراداتی بر این تحقیقات وارد بود. نخست آن که "مستقل" نبودند؛ کمپانی کوکاکولا از سازمان «بین‌المللی کار» خواستار انجام این تحقیقات شد اما مشکلی که وجود داشت، حضور همزمان "ادوارد پاتر" مدیر روابط جهانی کارگری کوکاکولا در سازمان بین‌المللی کار که از اعضای این سازمان بین‌المللی به شمار می‎‌رفت. پس تحقیقاتنمی‌توانست مستقل باشد؛ زیرا پاتر به طور همزمان با کوکاکولا و سازمان بین‌المللی کار همکاری داشته است. بدتر از همه آن که براساس گزارشنشریه (سیدنی مورنینگ هرالد) کوکاکولا با متوقف کردن کامل تحقیقات، عملا خلف وعده کرد. موارد نقض حقوق بشردر ترکیه و هند نیز مشمول همین خلف وعده شد.

قراردادهای کوکاکولا در دانشگاه‌ها

از زمان این رسوایی‌ها، تعدادی از دانشگاه‌هاقراردادهای خود با کوکاکولا را به حالت تعلیق درآوردند. دانشجویان دانشگاه‌هایی مانند مونتانا نیز تلاش داشتند کوکاکولا را در محوطه دانشگاه تحریم کنند. جورج دنیسون George Dannison رئیس دانشگاه مونتانا در همین رابطه توضیح می‌دهد که قرارداد بسته شده با کوکاکولا حدود 4 سال اعتبار دارد و انعقاد این قرارداد منع قانونی نداشته است. دانشگاه میشیگان نیز تنها زمانی که کوکاکولا وعده انجام تحقیقات مستقل توسط سازمان بین‌المللی کار را مطرح کرد، حاضر به تمدید قراردادش با این کمپانی شد که در آخر معلوم شد این تحقیقات فریبی بیش نبود.

کوکاکولا میلیون‌ها دلار به دانشگاه‌ها کمیسیون پرداخت می‌کند تا محصولاتش را در دانشگاه‌ها به فروش برساند. از دلایل اهمیت این قراردادها این می‌باشد که کوکاکولا مایل است نام تجاری خود را به نسل جوان و تیم‌های موفق دانشگاهی نسبت دهد. کوکاکولا مبالغ کلانی بابت نصب علامتش به روی تابلوی امتیازات مسابقات دانشگاهی پرداخت می‌کند. علاوه بر این، نسل جوان بازار مصرف بالقوه‌ای برای کوکاکولا محسوب می‌شود. اکثر دانشجویان در دانشگاه‌ها کوکاکولا خریداری می‌کردند. این شرکت با تبلیغات گسترده سعی دارد مصرف کننده را از آغاز جوانی معتاد به محصولات پرکافئین خود کند.

کوکاکولا میلیون‌ها دلار به دانشگاه‌ها کمیسیون می‌دهد تا محصولاتش را در آنجا به فروش برساند.

یک دانشکده را با 50 هزار دانشجو تجسم کنید که فقط محصولات کوکاکولا را در محوطه خود عرضه می‌کند. سالانه 50 هزار دانشجو فقط یک حق انتخاب دارند و آن محصولات کوکاکولا است. به احتمال فراوان اگر هر دانشجو در دانشگاهی که فقط در آنمحصولات کوکاکولا عرضه می‌شود به مدت 4 سال تحصیل کند، بعد از فارغ التحصیلی هم بی‌گمان به مصرف همین محصولات ادامه خواهد داد. به این طریق امیدوارند مصرف‌کننده‌ای برای تمام عمر برای خود دست و پا کنند. همین دلایل کافی است تا این غول بزرگ اقتصادی بابت این قراردادها، کمیسیون‌های گزاف پرداخت کند.

برداشت آخر

سرمایه‌داری یکی از بی‌رحم‌ترین مکاتب بشری بوده است که علی‌رغم ظاهر زیبا و جذابش، پشت پرده کثیفی دارد. شرکت کوکاکولا نیز از این قاعده مستثنی نیست و مانند بسیاری از شرکت‌هایی از این دست، سلامت و جان مردم را قربانی مرتفع شدن کوه ثروت خود می‌کنند. لازمه سرمایه‌دار ماندن نیز نفوذ به ارکان حکومت‌ها است که شرکت کوکاکولا در این امر موفق ظاهر شده و جالب است که بدانید تا این تاریخ، سازمان جهانی کار هنوز به رسوایی‌های کوکاکولا رسیدگی نکرده است!